از چت‌بات‌ها تا شبکه برق: تأثیر هوش مصنوعی بر مصرف انرژی 

به گزارش انرژی پرس به نقل از اویل پرایس، رشد فناوری هوش مصنوعی، تقاضای انرژی مراکز داده را به‌طور چشمگیری افزایش داده و آن‌ها را به یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان برق در سطح جهان تبدیل کرده است. شرکت‌های فناوری به‌دنبال تأمین انرژی تجدیدپذیر و راهبردهای انعطاف‌پذیر مدیریت انرژی هستند تا از توسعه این بخش پشتیبانی و ثبات شبکه را حفظ کنند. کشورهای مختلف نیز با اصلاح مقررات و زیرساخت‌ها، خود را با این روند تطبیق می‌دهند تا ضمن بهره‌مندی از فرصت‌های اقتصادی، چالش‌های مربوط به تأمین انرژی و پایداری را مدیریت کنند.

هوش مصنوعی و انرژی

ظهور هوش مصنوعی در عرصه جهانی، فشار بی‌سابقه‌ای بر شبکه‌های برق وارد کرده است. درحالی که پیش‌ازاین مراکز داده مصرف‌کنندگان جزئی برق محسوب می‌شدند، امروزه با گسترش استفاده از چت‌بات‌ها در کار و زندگی روزمره، هر جستجو به مصرف انرژی می‌افزاید و تقاضا را به بالاترین سطح تاریخ رسانده است. به‌عنوان مثال، مصرف برق مراکز داده آمریکا از ۵۰ تراوات‌ساعت (TWh) در دهه گذشته به ۱۴۰ تراوات‌ساعت افزایش یافته که معادل ۳.۵٪ از کل مصرف برق این کشور است.

واکنش شرکت‌های فناوری

با افزایش مصرف انرژی، شرکت‌های فناوری به مصرف‌کنندگان بزرگ صنعتی تبدیل شده‌اند و با انعقاد قراردادهای خرید برق (PPA)، امنیت تأمین انرژی خود را تضمین می‌کنند. برای نمونه، آمازون با بیش از ۵۰۰ قرارداد خرید برق در ۲۷ کشور، به بزرگ‌ترین خریدار شرکتی انرژی تجدیدپذیر در جهان تبدیل شده است.

در آمریکا، غول‌های فناوری مانند آمازون، گوگل و مایکروسافت برای تأمین پایدار انرژی مراکز داده (با ظرفیت بیش از ۵۰ گیگاوات در سال ۲۰۲۴)، به دنبال راهکارهای متنوعی از جمله انرژی خورشیدی، ذخیره‌سازی باتری، گاز و نیروی هسته‌ای هستند. اگرچه فناوری‌های مبتنی بر راکتورهای کوچک مدولار (SMR) می‌توانند انعطاف‌پذیری و تأمین پایه را بهبود بخشند، اما هنوز باید از نظر تجاری به‌ثبات برسند. درهرصورت، رونق مراکز داده آمریکا نیاز فوری به انرژی را ایجاب می‌کند.

چالش جهانی انرژی 

این چالش تنها محدود به آمریکا نیست. براس تحقیقات Rystad Energy، مصرف برق مراکز داده جهانی تا سال ۲۰۳۰ دوبرابر خواهد شد و تا ۲۰۴۰ به ۱۸۰۰ تراوات‌ساعت می‌رسد (معادل مصرف سالانه ۱۵۰ میلیون خانه آمریکایی). بااین‌حال، اگر مدیریت مؤثر صورت گیرد، این تقاضای عظیم می‌تواند به ثبات شبکه‌های محلی کمک کند.

راهکارهای هوشمند مدیریت انرژی

برای درک بهتر فشار بر شبکه‌های برق، باید به ماهیت پردازش دسته‌ای مدل‌های هوش مصنوعی توجه کرد. این مدل‌ها داده‌ها را به‌صورت مقطعی جمع‌آوری و پردازش می‌کنند، بنابراین مراکز داده می‌توانند با محدودکردن حداکثر مصرف انرژی (Power-Capping)، بدون تأثیر چشمگیر بر زمان انجام وظایف، مصرف را کاهش دهند.

همچنین، آموزش مدل‌های هوش مصنوعی قابلیت توقف و ازسرگیری دارد که امکان برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت را فراهم می‌کند. در کوتاه‌مدت، بار کاری به ساعاتی منتقل می‌شود که انرژی تجدیدپذیر (مانند خورشید در روز) فراوان و قیمت برق پایین است. در بلندمدت نیز با برنامه‌ریزی فصلی، پردازش‌ها در تابستان (با هزینه کمتر انرژی) افزایش و در زمستان (با قیمت بالاتر) کاهش می‌یابد. این انعطاف‌پذیری به بهینه‌سازی مصرف و تعادل شبکه کمک می‌کند.

نقش کلیدی کشورهایی مانند نروژ

شرکت‌های بزرگ فناوری به‌دنبال مکان‌های مناسب برای احداث مراکز داده پرمصرف هستند و نروژ با قیمت پایین برق، سهم بالای انرژی پاک آبی و آب‌وهوای سرد (که خنک‌سازی طبیعی را ممکن می‌کند)، گزینه ایده‌آلی محسوب می‌شود.

توانایی نروژ در تأمین انرژی انعطاف‌پذیر برای شبکه اروپا بسیار حیاتی است، به‌ویژه هنگام اوج مصرف که شبکه انتقال با مشکل مواجه می‌شود. هرچند نگرانی‌هایی درباره افزایش قیمت برق خانگی وجود دارد، اما با تنظیم مقررات مناسب، مراکز داده می‌توانند به‌عنوان مصرف‌کنندگان انعطاف‌پذیر، تعادل عرضه و تقاضا را بهبود بخشند و از نوسانات قیمت بکاهند.

بااین‌حال، جذب سرمایه‌گذاری در نروژ باعث بحث‌های سیاسی شده است. پیشنهادهایی مانند اعمال نظام مجوز مبتنی بر منافع اجتماعی، استفاده از گرمای تلف‌شده و محدودیت‌های ذخیره‌سازی داده مطرح شده‌اند.

واکنش جهانی: محدودیت یا استقبال؟

رونق مراکز داده در جهان واکنش‌های متفاوتی داشته است. ایرلند و هلند به دلیل فشار بر شبکه، توسعه جدید را محدود کرده‌اند، اما سنگاپور با درک پتانسیل اقتصادی این بخش، محدودیت‌های گذشته را لغو و در حال اصلاح قوانین برای جذب سرمایه‌گذاری است تا از رقابت عقب نماند.

آزادسازی بازار: فرصتی برای غول‌های فناوری

رفع موانع مقرراتی یکی دیگر از اولویت‌های شرکت‌های فناوری است. تایلند با سیاست‌های متفاوت از نروژ، به‌دنبال آزادسازی بخش برق است و با جذب سرمایه خصوصی، تا دسامبر ۲۰۲۴ موفق به جذب ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ۴۷ پروژه مرکز داده شده است.

با گسترش مراکز داده، مدیریت تقاضای انرژی و توسعه زیرساخت‌ها نیازمند ترکیبی از راهبردهای تنظیمی و سرمایه‌گذاری است. اقداماتی مانند مصرف انعطاف‌پذیر انرژی، پاسخگویی بلادرنگ به تقاضا و ادغام منابع تجدیدپذیر می‌تواند این فشارها را کاهش دهد. در این مسیر، سیاست‌گذاری هوشمند و زیرساخت‌های مناسب نقش کلیدی خواهند داشت.