از قزاقستان تا شمالگان: تعمیق همکاری‌های چین و روسیه در حوزه انرژی

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، چین و روسیه از متحدان نزدیک یکدیگر هستند و همکاری‌ها در حوزه‌هایی چون سیاست بین‌الملل از نشانگان عمق این نزدیکی است. این در حالی است که معاملات و تعامل میان طرفین در حوزه انرژی نیز جایگاه ویژه‌ای داشته و طی ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری نیز داشته است.

همکاری گازی

همکاری پکن و مسکو در حوزه انرژی از زمان آغاز درگیری‌ها در اوکراین افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است. روسیه قبل از تهاجم نظامی به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، روزانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به اروپا صادر می‌کرد، اما در پی گسترش یافتن درگیری‌های مذکور، اتحادیه اروپا تنها ۷۵ میلیون متر مکعب واردات روزانه گاز از روسیه دارد و تا پنج سال آینده می‌خواهد از گاز روسیه به طور کامل بی‌نیاز شود. این مسئله البته دست پکن را برای ورود به بازار مسکو باز می‌گذارد. چین به همراه ترکیه تنها مشتری در دسترس روسیه برای افزایش صادرات گاز است.

این همکاری البته همواره جالب‌توجه نبوده است. نزدیک به چهار ماه پیش، روزنامه فایننشال تایمز گزارش داد که چین برای دریافت گاز بیشتر از روسیه، قیمت خرید آن را به حدی پایین پیشنهاد داده که تقریبا با گاز یارانه‌ای کرملین برای شهروندان روسی برابری می‌کند. این گزارش همچنین عنوان کرد که آمارهای گمرکی چین در آن زمان حاکی از آن بود که اگرچه این کشور واردات نفت و گاز روسیه را تا حدودی افزایش یافته بود، اما با قیمت بسیار نازلی این محصولات را خریداری می‌شد. همچنین پیشی گرفتن ترکمنستان در صادرات گاز به چین از روسیه و نیز حذف پروژه قدرت سیبری ۲ توسط مغولستان، این چشم‌انداز را تیره کرده بود.

با این همه، به نظر می‌رسد که این دست‌اندازها تاحدودی مرتفع شده و اکنون دو کشور بنا دارند که این همکاری گازی را ارتقا دهند. بنا به گزارش رسانه‌های روسی، مسکو با اتکای بیشتر به پکن به عنوان یک بازار بزرگ، به دنبال استفاده از یک مسیر جدید برای صادرات گاز به چین از طریق قزاقستان است. بنا به گزارش ریا نووستی، ماه گذشته میلادی، «الکساندر نواک»، معاون نخست‌وزیر روسیه اعلام کرد این کشور قصد دارد از طریق خط لوله دیگری که این بار از قزاقستان می‌گذرد و ظرفیت تحویل سالانه ۳۵ میلیارد متر مکعب گاز دارد، به چین گاز صادر کند. گفتنی است که روسیه طی سال جاری میلادی ۴۰ میلیارد متر مکعب گاز به این غول چینی صادر کرده است.

از سوی دیگر، بنا به گزارش رسانه‌ها، خط لوله گاز چین-روسیه با ظرفیت سالانه ۳۸ میلیارد متر مکعب آغاز به کار کرده است. بلومبرگ گزارش داد که خط لوله گاز طبیعی مسیر شرق، پروژه‌ای به طول ۵۱۱۱ کیلومتر (۳۱۷۵ مایل) که روسیه را به چین متصل می‌کند و برای تامین ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز سالانه طراحی شده است، از روز دوشنبه آغاز به کار کرد. شبکه تلویزیونی دولتی سی‌سی‌تی‌وی روز دوشنبه گزارش داد که این پروژه که بزرگ‌ترین خط لوله گاز تک‌خطی در چین محسوب می‌شود، از «هیهه» در استان «هیلونگجیانگ شمالی» تا شانگهای امتداد دارد. به گزارش رسانه‌های دولتی چین، این خط لوله گاز جزء مهمی از چهار کریدور استراتژیک نفت و گاز چین است که به بخش‌های شمالی، میانی و جنوبی تقسیم شده است.

شراکت در شمالگان

همکاری‌های پکن و مسکو در حوزه انرژی البته صرفا به صادرات گاز محدود نمی‌شود. اویل پرایس اخیرا گزارش داد که چین و روسیه توافق کرده‌اند در بحبوحه وخامت شرایط بین هر دو کشور و غرب در توسعه مسیرهای کشتیرانی قطب شمال همکاری عمیق‌تری داشته باشند. رسانه های چینی گزارش داده‌اند که دو کشور به طور مشترک مسیر دریای شمال را توسعه خواهند داد که ۵۶۰۰ کیلومتر (۳۵۰۰ مایل) از دریای بارنتس در نزدیکی اسکاندیناوی امتداد دارد.

این تحول از آن جهت اهمیت دارد که ماه گذشته میلادی، دو کشتی سنگین چینی پس از یک سفر پنج هفته‌ای از میان یخ‌های دریایی چالش‌برانگیز اوایل زمستان، به سواحل پروژه تحریم‌شده گازی روسیه در قطب شمال به نام «ال‌ان‌جی ۲» رسیدند. این پروژه قطب شمال برای جاه‌طلبی‌های روسیه برای افزایش صادرات ال‌ان‌جی و توسعه مسیر دریای شمالی آن، کلیدی است و بنا دارد سهم این کشور از این حوزه را تا سال ۲۰۳۵ به ۲۰ درصد از بازارهای جهانی برساند.

به نظر می‌رسد که توسعه مسیرهای کشتیرانی میان چین و روسیه بخشی از تلاش پکن برای پیوستن به روسیه در حوزه ال‌ان‌جی است که نشان از آن داشته که پکن در پی سهم‌خواهی بیشتر از مسکو است. به گفته «نوآمی تس»، تحلیل‌گر حوزه انرژی، چین در پی آن بوده که شراکت در حوزه انرژی با روسیه را تعمیق بخشد تا از این طریق به دو هدف عمده برسد: نخست، تامین منابع گازی لازم برای توسعه خود به قیمت پایین‌تر از حدود بازار و دوم، بهبود روابط حسنه با روسیه و فشار بر غرب در سایه فشارها از سوی طرف متخاصم.