از تجربه ناموفق پتروشیمی مارون در پایین دست تا غبار فراموشی بر زنجیره پروپیلن

به گزارش «انرژی پرس»، صنعت پتروشیمی ایران با چالش‌های متعددی در زنجیره تولید و توسعه متوازن مواجه است. مصطفی سعیدی، کارشناس انرژی، در گفت‌وگویی با انرژی پرس، به بررسی دلایل عدم ورود شرکت‌های پتروشیمی به صنایع پایین‌دست و مشکلات ساختاری در توسعه زنجیره‌های تولید، به‌ویژه پروپیلن، پرداخت. او با تأکید بر ضرورت تمرکز پتروشیمی‌ها بر تولید مواد اولیه و رفع کمبودهای زنجیره‌های کلیدی، راهکارهایی برای بهبود وضعیت این صنعت پیشنهاد داد.

عدم ضرورت ورود پتروشیمی‌ها به صنایع پایین‌دست
سعیدی با اشاره به تجربه‌های ناموفق برخی پتروشیمی‌ها، مانند پتروشیمی مارون، در سرمایه‌گذاری در بخش پایین‌دست، شرح داد که ورود به این حوزه، که عمدتاً توسط بنگاه‌های کوچک و متوسط با تیم‌های ۲۰ تا ۳۰ نفره انجام می‌شود، برای پتروشیمی‌ها مضر است. او گفت: «وظیفه اصلی پتروشیمی‌ها تولید مواد پایه‌ای پلیمری است و ورود به فعالیت‌هایی که به بخش خصوصی واگذار شده، می‌تواند زیان‌بار باشد.» به گفته او، پتروشیمی‌ها باید بر تولید مواد اولیه تمرکز کنند و از سرمایه‌گذاری در تولید محصولات نهایی یا نیمه‌نهایی مانند کامپوند و مستربچ خودداری کنند، زیرا این حوزه‌ها به صنایع دیگر با ویژگی‌های متفاوت تعلق دارند.

کمبود تنوع در محصولات پایه صنعت پتروشیمی
به عقیده سعیدی، یکی از چالش‌های اصلی صنعت پتروشیمی ایران، نبود تنوع در محصولات پایه و ناقص بودن زنجیره‌های پروپیلن و آروماتیک است. او می‌گوید: «در حالی که تولید متانول بیش از حد نیاز است، زنجیره‌های پروپیلن و آروماتیک که محصولات باارزشی برای تغذیه صنایع پایین‌دستی مانند خودروسازی دارند، توسعه نیافته‌اند.» این کمبود باعث شده که نهاده‌های مورد نیاز صنایع پایین‌دستی از خارج تأمین شود، که وابستگی به واردات را افزایش داده است. سعیدی پیشنهاد داد که پتروشیمی‌ها با سرمایه‌گذاری در توسعه این زنجیره‌ها، نیاز صنایع داخلی را تأمین کنند.

مشکلات ساختاری و اشباع بازار پلی‌پروپیلن
سعیدی درباره وضعیت بازار پلی‌پروپیلن، که به گفته شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حال اشباع است، اظهار داشت: «تمرکز بیش از حد طرح‌های پتروشیمی بر تولید پلی‌پروپیلن، به دلیل هزینه پایین‌تر سرمایه‌گذاری نسبت به سایر محصولات زنجیره پروپیلن، باعث اشباع این بازار شده است.» در مقابل، نیاز به محصولاتی مانند اکریل، نیتریل، پلیول و پروپیلن‌اکساید همچنان برآورده نشده و کشور به واردات این محصولات وابسته است. وی مشکلات ساختاری، از جمله صدور مجوزهای بدون توجه به توازن زنجیره تولید، تحریم‌ها و محدودیت دسترسی به لایسنس‌های مورد نیاز را از عوامل اصلی این وضعیت دانست. به گفته او، فشارهای سیاسی نیز گاهی بر تصمیم‌گیری‌ها تأثیر می‌گذارد.
سعیدی برای رفع این چالش‌ها پیشنهاد داد که با ایجاد مشوق‌هایی برای تولید سایر محصولات زنجیره پروپیلن، سرمایه‌گذاران به سمت توسعه متوازن هدایت شوند. وی با اشاره به فهرست مجوزهای تولید محصولات پایین‌دستی پروپیلن که توسط شرکت ملی پتروشیمی تهیه شده، تأکید کرد که گاهی سرمایه‌گذاران به دلیل مسائل مالی و فاینانس، محصول نهایی را تغییر می‌دهند تا هزینه‌ها را کاهش دهند. او خواستار مدیریت دقیق‌تر و بازنگری در این فرآیند شد تا از اشباع بازار یک محصول خاص و وابستگی به واردات محصولات دیگر جلوگیری شود.