آیا تولید برق از پنل‌های خورشیدی توجیه اقتصادی دارد؟

به گزارش «انرژی پرس» دولت در سال‌های اخیر تبلیغات گسترده‌ای درباره توسعه پنل‌های خورشیدی داشته و حتی برخی ادارات را ملزم به نصب این تجهیزات کرده است. با این حال، همچنان بحث‌هایی درباره صرفه اقتصادی این پروژه‌ها وجود دارد.
حسین میرافضلی، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با این رسانه به این چالش‌ها پرداخت و بر لزوم اصلاح ساختار قیمت‌گذاری انرژی در کشور تاکید کرد.

او با اشاره به میزان زمین مورد نیاز برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی توضیح داد: برای تولید هر مگاوات برق خورشیدی حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار متر زمین نیاز است. به‌عنوان نمونه، اگر بخواهید ۱۵ مگاوات برق تولید کنید باید نزدیک به ۱۷ هکتار زمین در اختیار داشته باشید. این نشان می‌دهد مقیاس تولید اهمیت بالایی دارد. همان‌ طور که در صنعت خودرو تولید ۱۰ میلیون دستگاه هزینه تمام‌ شده را پایین‌تر می‌آورد نسبت به شرکتی که تنها ۵۰۰ هزار دستگاه تولید می‌کند، در نیروگاه‌های خورشیدی هم مقیاس بزرگ اقتصادی‌تر است.

میرافضلی با رد دیدگاه‌هایی مبنی بر غیراقتصادی بودن این نیروگاه‌ها افزود: نیروگاه‌های خورشیدی امروز کاملا اقتصادی هستند. راندمان پنل‌های جدید در چهار تا پنج سال گذشته جهش بزرگی داشته و در چین به سطح ۲۸ تا ۳۰ درصد رسیده است. به همین خاطر چین در حال احداث بیش از ۲۰۰ گیگاوات نیروگاه خورشیدی است؛ این در حالی است که کل تولید برق ایران حدود ۶۳ تا ۶۵ گیگاوات است. آینده جهان بدون شک در اختیار انرژی خورشیدی خواهد بود.

به گفته او، مشکل اصلی در ایران ساختار قیمت‌گذاری است: بخش خصوصی می‌گوید من از شبکه برق را هزار تا ۱۵۰۰ تومان می‌خرم، در حالی که تولید خورشیدی برایم ۳ تا ۵ هزار تومان تمام می‌شود. طبیعی است که برایشان صرفه اقتصادی ندارد. وقتی برق و گاز یارانه‌ای هستند، هیچ روش تولیدی توجیه اقتصادی پیدا نمی‌کند.

میرافضلی درباره راهکار دولت برای تضمین اقتصادی ‌بودن این سرمایه‌گذاری‌ها گفت: تا سال گذشته دولت برق خورشیدی را با قیمت تضمینی خریداری می‌کرد و این به صرفه بودن پروژه‌ها را تضمین می‌کرد. این روند همچنان می‌تواند ادامه یابد تا سرمایه‌گذار بخش خصوصی دلگرم شود.

در پاسخ به پرسشی درباره اجبار ادارات به نصب پنل‌های خورشیدی روی پشت‌بام‌ها نیز اظهار کرد: من مخالف این طرح نیستم، اما باید حمایت دولت وجود داشته باشد تا هزینه‌ها برای مصرف‌کننده منطقی شود. اگر بخواهید پنل‌ها را همراه با باتری ذخیره نصب کنید، هزینه‌ها حتی دو برابر می‌شود. بنابراین در چند سال نخست نیاز به حمایت مستقیم دولت وجود دارد.

او اما ریشه اصلی مشکل را یارانه‌ای بودن انرژی دانست: راه اساسی این است که قیمت برق و گاز آزاد شود. تا وقتی برق با نرخ یارانه‌ای عرضه می‌شود، هیچ فناوری جایگزین صرفه ندارد. پیشنهاد من همیشه این بوده که دولت قیمت‌ها را آزاد کند، اما یارانه را به‌طور مستقیم به حساب مشترکان بازگرداند. مثلا اگر معیار مصرف خانوار ۱۰ کیلووات در شبانه‌ روز باشد، هر کس در همین محدوده مصرف کند همچنان از تعرفه فعلی بهره‌مند شود و اگر کمتر مصرف کرد، حتی مازاد آن را به صورت یارانه نقدی دریافت کند. اما کسانی که بیش از معیار مصرف می‌کنند باید مابه‌التفاوت را با نرخ آزاد بپردازند.

به اعتقاد میرافضلی، چنین مدلی هم به عدالت نزدیک‌تر است و هم باعث می‌شود مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور هموار شود: تا وقتی مساله قیمت‌گذاری حل نشود، هر راه ‌حل دیگری در حوزه انرژی به شکست منتهی خواهد شد.