آشنایی با شرکت‌های پتروشیمی‌ ایران: این قسمت فارابی +فیلم

به گزارش «انرژی پرس»، صنعت پتروشیمی در ایران از دهه‌های گذشته به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور مطرح بوده است. پتروشیمی فارابی که در سال ۱۳۵۶ تأسیس شد، با هدف تأمین خوراک صنایع داخلی نظیر رنگ و رزین‌سازی، چرم مصنوعی، لاستیک و پلاستیک، فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت که با مشارکت شرکت‌های صنایع ملی پتروشیمی ایران و میتسوبیشی ژاپن شکل گرفت، به‌عنوان یکی از اولین مجموعه‌های پتروشیمی کشور شناخته می‌شود. در طول سال‌های فعالیت، پتروشیمی فارابی نه‌تنها توانسته جایگاه خود را در بازار داخلی تثبیت کند، بلکه با صادرات محصولات خود به کشورهای مختلف، نامی معتبر در سطح جهانی به دست آورده است.

تاریخچه پتروشیمی فارابی

پتروشیمی فارابی در سال ۱۳۵۶ با همکاری مشترک شرکت‌های صنایع ملی پتروشیمی ایران و میتسوبیشی ژاپن تأسیس شد. هدف اصلی آن، تولید مواد اولیه موردنیاز برای صنایع رنگ و رزین‌سازی، چرم مصنوعی، لاستیک و پلاستیک بود. در آبان ماه ۱۳۶۷ شرکت ملی صنایع پتروشیمی با خرید سهام شرکای ژاپنی ، مالک کلیه سهام شرکت گردید و لذا شرکت ایران – نیپون به شرکت پتروشیمی فارابی تغییر نام داد. در دی ماه ۱۳۷۱ با راه اندازی مجتمع پتروشیمی اصفهان و تولید اورتوزایلین ( OX ) و متعاقب آن در بهمن ماه ۱۳۷۴ با راه اندازی مجتمع پتروشیمی اراک و تولید الکل دواتیل هگزانول ( 2EH ) شرکت پتروشیمی فارابی تا حد زیادی از واردات این دو ماده اولیه بی نیاز شد .

در دوران دفاع مقدس، پتروشیمی فارابی چندین بار مورد تهاجم دشمن قرار گرفت. سنگین‌ترین حمله یک روز پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ رخ داد که طی آن ۱۳ نفر از کارکنان این مجموعه به شهادت رسیدند. این واقعه، نشان‌دهنده سختی‌ها و چالش‌هایی است که این شرکت در مسیر فعالیت خود پشت سر گذاشته است.

این مجموعه از همان ابتدا به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت پتروشیمی کشور فعالیت خود را آغاز کرد و در طول بیش از ۴۲ سال فعالیت، با حفظ و نگهداری تجهیزات، تولیداتی با کیفیت جهانی ارائه داده است که به کشورهای مختلف صادر می‌شود.

اولین پتروشیمی که به بخش خصوصی واگذار شد

در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، پتروشیمی فارابی به‌عنوان اولین مجموعه پتروشیمی به بخش خصوصی واگذار شد. از همان روزهای آغازین خصوصی‌سازی، کارکنان این شرکت با تکیه بر توان داخلی، تلاش کردند تا ملزومات موردنیاز خود را بومی‌سازی کنند. در حال حاضر، بسیاری از قطعات موردنیاز این مجموعه توسط متخصصان داخلی شرکت یا شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در استان خوزستان و شهرستان بندر ماهشهر تولید و تأمین می‌شود. این اقدام نه‌تنها وابستگی به منابع خارجی را کاهش داده، بلکه به تقویت توانمندی‌های داخلی و حمایت از تولید ملی کمک کرده است.

محصولات و ظرفیت تولید

پتروشیمی فارابی دارای دو واحد اصلی تولید است: واحد انیدرید فتالیک (PA) و واحد دی‌اکتیل فتالات (DOP). همچنین مجموعه‌ای از واحدهای جانبی شامل تصفیه آب صنعتی، برج‌های خنک‌کننده، آب دیگ‌های بخار، تولید اضطراری برق و سیستم جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب صنعتی در این شرکت فعال هستند.

واحد انیدرید فتالیک (PA)

واحد انیدرید فتالیک با ظرفیت اسمی سالیانه ۳۴,۵۰۰ تن فعالیت می‌کند. ماده اولیه این واحد، ارتوزایلین است که در گذشته توسط پتروشیمی نوری تأمین می‌شد، اما از سال اخیر این ماده از طریق پتروشیمی بوعلی و بدون هزینه حمل از طریق خط لوله تأمین می‌شود. انیدرید فتالیک از اکسیداسیون ارتوزایلین با استفاده از هوا و کاتالیزور پنتا اکسید وانادیم (V2O5) تولید می‌شود.

واحد دی‌اکتیل فتالات (DOP)

واحد دی‌اکتیل فتالات با ظرفیت اسمی ۵۵,۰۰۰ تن در سال، پتروشیمی فارابی را به بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در کشور تبدیل کرده است. دی‌اکتیل فتالات (DOP) مایعی روغنی، شفاف و عایق در برابر جریان الکتریسیته است. فرآیند تولید این واحد به‌صورت مرحله‌ای (Batch) انجام می‌شود و در ۱۰ مرحله با استفاده از دو راکتور با ظرفیت تولیدی ۵۰ تن در هر مرحله صورت می‌گیرد.

مواد مورد استفاده در تولید دی‌اکتیل فتالات شامل موارد زیر است:

۱. مواد اولیه:

الف: دی‌اتیل هگزانول

ب: انیدرید فتالیک مایع

۲. کاتالیست: پاراتولوئن سولفونیک اسید

۳. کربنات دو سود سبک (Na2CO3)

۴. میتسوبیشی پر استیک اسید (MPA)

۵. سیلیکات منیزیم (Q-Agent)

۶. Filter Aid

۷. آب سرد (Water Boiler Cooling)

۸. آب گرم (Hot Water)

۹. بخار (Steam)

موارد استفاده دی‌اکتیل فتالات شامل کاربرد در صنایع چرم مصنوعی، کابل‌سازی، کفش، رنگ‌سازی، شیلنگ‌سازی، اسباب‌بازی، گرانول‌سازی، فیلتر هوا، توپ‌سازی، نوار دور شیشه و سایر صنایع است.

تأمین مواد اولیه

خوراک اصلی پتروشیمی فارابی، دی‌اتیل هگزانول، توسط پتروشیمی شازند تأمین می‌شود و روش تأمین آن از طریق بورس کالا و سهمیه‌ای است که در سایت بهین‌یاب مشخص شده است. همچنین، ارتوزایلین موردنیاز برای تولید انیدرید فتالیک، که پیش‌تر توسط پتروشیمی نوری تأمین می‌شد، اکنون از طریق پتروشیمی بوعلی و از طریق خط لوله بدون هزینه حمل تأمین می‌شود.

ترکیب سهامداران

ترکیب سهامداران پتروشیمی فارابی شامل پتروشیمی فن‌آوران با ۴۸ درصد، پتروشیمی امیرکبیر با ۳۲ درصد و سایر سهامداران حقیقی و حقوقی با ۱۸ درصد است. همچنین، سهامدارانی مانند بانک رفاه کارگران و شرکت گسترش تجارت هامون نیز در این مجموعه حضور دارند. مدیرعامل فارابی درحال حاضر حسین تابش نژاد است.

جایگاه فارابی در بازار

پتروشیمی فارابی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده دی‌اکتیل فتالات در کشور شناخته می‌شود و با ظرفیت تولید ۵ درصدی، نقش کلیدی در تأمین نیازهای بازار داخلی این محصول ایفا می‌کند. این شرکت با حفظ کیفیت محصولات و تکیه بر توان داخلی، توانسته است جایگاه خود را در بازارهای جهانی نیز تثبیت کند و محصولات خود را به کشورهای مختلف صادر نماید. این پتروشیمی با ۲۷۶ نفر کارمند، سال ۱۴۰۳ درآمدی معادل دو هزار و ۱۴۸میلیارد داشته که دو میلیارد و ۳۶۸میلیون آن سود خالص بوده است.