توسعه همکاری‌های پکن-پاریس در حوزه انرژی: جایگاه بازار ایران در این میان چیست؟

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه و «اورسولا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا روز دوشنبه با «شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهوری چین دیدار کردند. ماکرون و فون در لاین در این دیدار که در پاریس برگزار شد، شی جین‌پینگ را تحت فشار قرار دادند تا در زمان تنش‌های تجاری رو به رشد، تجارت متعادل تر با اروپا را تضمین کند. این دیدار در حالی صورت می‌گیرد که چین و فرانسه در آستانه ورود به عصر جدیدی از همکاری انرژی با تمرکز بر بخش‌های هسته‌ای و بادی فراساحلی هستند، چراکه هر دو کشور فعالانه به دنبال راه‌هایی برای افزایش امنیت انرژی و کاهش تغییرات آب و هوایی هستند. با اهداف بلندپروازانه چین برای کاهش مصرف کربن و تخصص فرانسه در انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای، مشارکت بین دو کشور مستعد آن است تا نوآوری را تسریع کند و ابتکارات توسعه پایدار را پیش ببرد.

در سال‌های اخیر، توافق‌نامه‌های انرژی دوجانبه بین دو کشور شتاب بیشتری گرفته است و حوزه‌هایی مانند سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، مبادلات فناوری هسته‌ای و طرح‌های تحقیقاتی مشترک را در بر می‌گیرد. این همکاری عمیق‌تر بر تعهد مشترک برای رسیدگی به چالش‌های انرژی جهانی و گذار به سوی آینده‌ای با کربن کم تاکید می‌کند. با تکامل پویایی‌های ژئوپلیتیک و تشدید الزامات آب و هوایی، مشارکت انرژی چین و فرانسه به عنوان چراغی برای همکاری در رسیدگی به چالش های جهانی و بازتعریف چشم انداز همکاری‌های انرژی بین المللی ظاهر شده است. برای مثال می‌توان به توافق برای ایجاد یک مشارکت استراتژیک جهانی در صنعت باتری بین شرکت انرژی «شینمن» و «اورانو» در حاشیه سفر رئیس‌جمهوری چین به فرانسه اشاره کرد، توافقی که به گفته کارشناسان می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی در بازار انرژی ایجاد کند. همچنین باید به ۳ پروژه مشارکتی در حوزه تولید هیدروژن، نصب پانل‌های فتوولتائیک در عربستان سعودی و نگهداری روشنایی عمومی کم‌مصرف در ووهان اشاره کرد.

همکاری انرژی بین چین و فرانسه به تاسیس پروژه نیروگاه هسته‌ای «دایا بی» در شنژن، واقع در استان گوانگدونگ، در دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد. صنعت انرژی هسته‌ای در فرانسه، یکی از اولین کشورهای بزرگ غربی که جمهوری خلق چین را به رسمیت شناخت، از دهه ۱۹۷۰ دوران طلایی را سپری کرده بود. در سال ۲۰۰۸، دو شریک یک سرمایه‌گذاری مشترک برای ساخت و راه‌اندازی دو راکتور هسته‌ای بر اساس فناوری راکتور تحت فشار اروپا در منطقه تایشان، واقع در استان گوانگدونگ راه‌اندازی کردند. در حال حاضر، همکاری‌های انرژی بین چین و فرانسه نه تنها حوزه‌های سنتی مانند نفت و گاز را در بر می‌گیرد، بلکه به حوزه‌های نوظهور از جمله انرژی هسته‌ای و تجدیدپذیر، ذخیره انرژی و وسایل نقلیه الکتریکی نیز گسترش می‌یابد.

شرکت سرمایه‌گذاری انرژی چین سال گذشته توافقنامه‌ای را با شرکت فرانسوی « الکتریسیته دو فرانس» امضا کرد تا یک تأسیسات هیدروژن سبز فراساحلی برای ذخیره‌سازی انرژی در استان جیانگ سو بسازد که مجموع ظرفیت نصب شده آن ۱.۵ گیگاوات خواهد بود. دو طرف همچنین همکاری خود را برای پوشش پروژه آزمایشی بادی، انرژی خورشیدی، هیدروژن و ذخیره انرژی در این استان گسترش خواهند داد. این همکاری، با داشتن پتانسیل بسیار زیاد نه تنها برای توسعه ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، بلکه برای تقویت مبادلات فناوری و کاهش هزینه‌ها، در نهایت به نفع هر دو کشور و جامعه بین‌المللی خواهد بود و در عین حال طرح‌های انرژی با درصد کمتر کربن فرانسه در چین را پیش می‌برد. این در حالی است که به گفته کارشناسان، چین در انتخاب توسعه‌دهندگان خارجی برای پروژه‌هایی از این دست، به دلیل در نظر گرفتن امنیت انرژی و همچنین امنیت داده‌های اقیانوسی، کاملا محتاط بوده است.

همچنین باید در نظر داشت که هم فرانسه و هم چین در زمینه انرژی هسته‌ای جاه‌طلبی‌هایی دارند و باید از روابط ۴۰ ساله همکاری فنی و نزدیکی صنعتی برای اطمینان از حداکثر موفقیت برای این طرح‌های ساخت و ساز استفاده کنند. در مورد سیاست «نیروهای تولیدی با کیفیت جدید» که توسط مقامات چینی ترویج می‌شود، فرانسه نشان داده که به‌رغم تنش‌های پکن و واشنگتن می‌تواند جایگاهی مناسب برای خود ایجاد کرده و از این رهگذر نه‌تنها انحصار را در این حوزه از آن خود کند، بلکه همچنین نوآوری‌های بسیاری را در حوزه انرژی ایجاد کند.

تحکیم و گسترش بیشتر همکاری بین دو کشور در انتقال انرژی و توسعه سبز، مزایای اقتصادی و زیست محیطی عظیمی را به همراه خواهد داشت. در عین حال، کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که چین و فرانسه به عنوان نیروهای حیاتی حامی اجرای موثر توافقنامه پاریس، باید به طور کامل از پتانسیل همکاری اقلیمی خود برای تقویت «چندجانبه‌گرایی» از طریق «دوجانبه‌گرایی» و تسهیل تحقق اهداف جهانی بی‌طرفی کربن استفاده کنند.

همکاری‌های گسترده‌ای از این دست میان کشورهای پیشرفته و تاثیرگذاری چون چین و فرانسه می‌تواند گویای مسائل بسیار در زمینه سازماندهی حوزه انرژی و همچنین سیاست‌گذاری‌های این حوزه در کشورمان باشد. بسیاری از کارشناسان داخلی معتقدند که از آنجا که موتور محرک اقتصاد چین بخش انرژی بوده و ایران نیز دارای منابع پایدار انرژی است، از این رو می‌توان به‌راحتی این نیاز چین را تأمین کرد. این مسئله البته خالی از حقیقت نبوده، اما نکته‌ای که باید آن را مد نظر قرار داد این بوده که چین به‌رغم علاقه به خرید نفت و دیگر حامل‌های انرژی از ایران، در حوزه‌های دیگر انرژی که شامل انرژی هسته‌ای و همچنین انرژی‌های پاک می‌شود، عزم خود را برای پیشرفت و سرمایه‌گذاری‌های فراگیر آشکارا نشان داده است. بنابراین باید در نظر داشت که در حوزه‌های فوق‌الذکر بازاری غنی و پرسود در چین وجود دارد که می‌تواند با سیاست‌گذاری‌های درست بدل به یکی از نکات مثبت در عرصه همکاری‌های پکن-تهران در حوزه انرژی شود. از یاد نباید برد که در سال ۲۰۲۱، چین ۹۶.۸ درصد از ویفرهای سیلیکونی جهان، ۸۵.۱ درصد از سلول های فتوولتائیک، ۷۹.۴ درصد از پلی سیلیکون، ۷۴.۴ درصد از ماژول های پنل خورشیدی، سه‌چهارم باتری‌های جهان، ۷۰ درصد از کاتدها، ۸۵ درصدآندها و بیش از نیمی از باتری‌های وسیله نقلیه الکتریکی در سراسر جهان تولید کرد. سال گذشته میلادی، روزنامه چاینا دیلی در گزارشی نوشت که اولویت‌های اعلام شده برای توسعه انرژی پاک به معنای کاهش سطح همکاری کشورها در بخش انرژی سنتی نیست و اصل «بی‌طرفی فناوری» چین به این معنا است که از انواع فناوری‌های پاک و کم‌آلاینده در بخش انرژی استفاده می‌کند. پرسش اما ایجاست که با توجه منابع گوناگون کشورمان در حوزه انرژی، ‌از جمله انرژی هسته‌ای و همچنین انرژی‌های پاک و کم‌آلاینده، آیا تدبیری برای بررسی احتمال توسعه همکاری‌ها با پکن وجود دارد یا آن‌که مسئله روابط انرژی میان ما و چین به صادرات سوخت فسیلی که در جهان امروز کم‌کم دارد جایگاه پیشین خود را از دست می‌دهد بسنده خواهد کرد؟