تقلای روسیه و چین برای پررنگ کردن حضور خود در صنعت نفت عراق

به گزارش انرژی پرس، تلاش دولت عراق برای تصویب قانون یکپارچه نفت از سال ۲۰۱۷ میلادی به‌عنوان گامی جهت دستیابی به وحدت ملی تلقی می‌شود، اما این قانون ممکن است وضعیت منطقه جدایی‌طلب کردستان را تهدید کرده و نقش غرب در بازار انرژی این منطقه را از بین ببرد.

شرکت‌های روسیه و چین تلاش می‌کنند تا حضور خود را در صنعت نفت عراق افزایش داده و از فرصت کاهش نفوذ ایالات‌متحده در خاورمیانه برای سرمایه‌گذاری و توسعه اتحادهای استراتژیک استفاده می‌کنند.

قانون جدید نفت که در مجلس بغداد تدوین شده، برای مدیریت کل تولید نفت و گاز در عراق و تثبیت قدرت استفاده شده و احتمالاً نشان‌دهنده دور شدن عراقی‌ها از سلطه انرژی غرب است.

صنعت نفت عراق حرکت غیرقابل انکارناپذیری به‌سوی قانون یکپارچه نفت در سراسر کشور را آغاز کرده است. و این قانون نشانگر واقعیت جدیدی است که غرب در آن نادیده گرفته شده است.

در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ با رأی غیر الزام‌آور اما پرسروصدا در مورد استقلال مردم منطقه نیمه خودمختار کردستان در شمال عراق نخستین گام‌ها برای طراحی این قانون آغاز شد. به کردهای عراق پس از نبرد با داعش، از سوی ایالات‌متحده و متحدان غربی آن اطمینان داده شده بود که درنهایت استقلال کامل خود را از بغداد به دست خواهند آورد.

بریتانیای کبیر در سال ۱۹۲۰ در «معاهده سور» به کردها قول مشابهی داده بود.

*راه دشوار کردها برای استقلال

۹۳ درصد از رأی‌دهندگان در منطقه نیمه خودمختار در رأی‌گیری سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی به استقلال کامل از عراق رأی دادند. پس‌ازاین رفراندوم، ایران و ترکیه با اشغال مواضع مختلف استراتژیک حساس در سراسر منطقه به‌ویژه میدان‌ها نفتی، تلاش کردند تا این طرح را به شکست بکشانند.

دلیل اصلی اینکه این دو کشور نمی‌خواستند کردهای عراق، استقلال خود را به دست بیاورند، این بود که آن‌ها نیز جوامع کرد بسیار بزرگی در کشورشان دارند و نمی‌خواستند با چالش مشابهی در مورد استقلال‌طلبی آن‌ها روبرو شوند.

سیاست خارجی روسیه از زمان تأسیس اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۲۲ میلادی این بوده است که راه‌حل‌های خود را در مناطق پرآشوب ارائه کند.

با توجه به اظهارات ولادیمیر پوتین مبنی بر اینکه فروپاشی بعدی اتحاد جماهیر شوروی «بزرگ‌ترین فاجعه ژئوپلیتیک قرن» بود، تعجبی ندارد که او هدف اصلی سیاست خارجی خود را گسترش داده است.

در سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی، آنچه روسیه در خاورمیانه و پس از نفوذ سیاسی قابل‌توجه در ایران به دنبال آن بود، گسترش نفوذ در عراق بود. البته در آن سال، در جنوب این کشور نتوانستند این کار را انجام دهند، چراکه ایالات‌متحده هنوز در عراق حضور داشت.

بدین ترتیب آن‌ها حضور خود را در منطقه نیمه خودمختار کردستان با قراردادهای چند میلیارد دلاری و پرداخت وام‌های کلان تثبیت کردند تا بتواند از نفوذ خود در آن منطقه برای گسترش نفوذ به جنوب عراق استفاده کنند.

انجام مرحله اول این راهبرد آسان بود، زیرا کردها در شمال عراق پس از نادیده گرفته شدن رأی استقلال در سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی، دیگر به ایالات‌متحده یا غرب اعتماد نداشتند. کردها همچنین به پول نیاز داشتند، زیرا اختلاف سیاسی با جنوب عراق به این معنی بود که هیچ پولی از فروش نفت این منطقه به دولت اقلیم کردستان در شمال نمی‌رسید.

روسیه به‌صورت رسمی پس از رفراندوم سال ۲۰۱۷ میلادی، بخش نفت کردستان را کاملاً در اختیار گرفت. این اقدام از طریق سه مکانیسم انجام شد. در گام نخست، آن‌ها ۱.۵ میلیارد دلار از طریق پیش‌خرید نفت سه تا پنج سال آینده به اقلیم کردستان کمک مالی کردند.

در اقدام دوم، پرداخت ۸۰ درصد سود فعالیت در پنج بلوک نفتی بزرگ کشف شده در منطقه همراه با سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و تجهیزاتی به اربیل بود.

و سوم، مالکیت ۶۰ درصدی خط لوله کلیدی کردستان به ترکیه را از طریق تعهد سرمایه‌گذاری ۱.۸ میلیارد دلاری برای افزایش ظرفیت آن به یک میلیون بشکه در روز خریداری کردند.

روسیه در سال‌های اخیر، رهبران کرد را تشویق کرده تا برای سودآوری بیشتر و بدون سروصدا، بخشی از نفت خود را مستقل از بغداد و عمدتاً از طریق ترکیه، که مسکو مدت‌هاست با آن روابط بسیار نزدیکی دارد، بفروشند. روسیه در سایه خروج ایالات‌متحده از عراق تلاش می‌کند تا نفوذ خود را در میان کردها در شمال و با دولت رسمی عراق در جنوب بیشتر و بیشتر کند.

اعلام پایان مأموریت جنگی ایالات‌متحده در عراق در دسامبر ۲۰۲۱ میلادی و خروج یک‌جانبه از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی در رشد نفوذ روسیه و چین در منطقه تأثیر گسترده‌ای داشت.

چین نیز با ابتکار راه ابریشم جدید تلاش می‌کند در خاورمیانه نقش‌آفرینی گسترده‌تری داشته باشد همه این‌ها به این معنی بود که جنوب عراق به‌صورت اجتناب‌ناپذیری در حال حرکت به سمت حوزه نفوذ روسیه و چین بود، درحالی‌که شمال کردستان عراق به‌طور فزاینده‌ای کاملاً منزوی شده بود.

در ۳ اوت سال جاری، نخست‌وزیر جدید عراق، محمد السودانی، به‌صراحت اعلام کرد که قانون جدید نفت به‌صورت یکپارچه و سراسری اجرا می‌شود. لذا بر تمامی تولیدات و سرمایه‌گذاری‌های نفت و گاز در عراق و اقلیم کردستان حاکم است و عاملی قوی برای وحدت عراق خواهد بود.

همچنین یکی از مقامات عالی‌رتبه کرملین اخیراً در دیدار با مقامات ارشد دولتی ایران گفته است: با دور نگه داشتن غرب از معاملات انرژی در عراق و نزدیک‌تر شدن به محور جدید ایران و عربستان، پایان هژمونی غرب در خاورمیانه به فصل تعیین کننده در نابودی نهایی غرب تبدیل خواهد شد.
منبع: میز نفت