اژدهای چین سبزپوش می‌شود؟/ پیشتازی چین در حوزه انرژی پاک

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، تنها چند سال پس از آن که خشکسالی و موج گرما باعث قطعی برق شد که میلیون‌ها نفر را در چندین استان چین در تاریکی فرو برد، اکنون این کشور با پدیده‌ای سروکار دارد که در نگاه اول به نظر یک دستاورد تجمل‌‌آمیز و رشک‌برانگیز به نظر می‌رسد: مازاد‌ بی‌پایان انرژی تجدیدپذیر.

شبکه برق چین برای سرمایه‌گذاری بی‌نظیر بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار در ۶ سال آینده برای غلبه بر فشارها بر سیستم انرژی برنامه‌ریزی کرده است و این امر به‌خوبی نشان می‌دهد که این کشور به‌سرعت از انرژی زغال سنگ به منابع تجدید‌پذیر تغییر رویه می‌دهد.

بازار پرتقاضای انرژی در چین نشان‌دهنده یک پتانسیل عمده برای پیشرفت در پیشرفت انرژی سبز است. تنها در چهار ماه اول سال جاری، چین ۱۷ میلیارد دلار‌ در پروژه‌های شبکه برق براساس منابع تجدیدپذیر خود سرمایه‌گذاری کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۴.۹ درصد افزایش داشت. این در مقایسه با ۳.۵ میلیارد دلاری است که در اکتبر گذشته توسط دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام شد، که ۵۸ پروژه را در ۴۴ ایالت پوشش می‌دهد.

بر اساس داده‌های گروه تحقیقاتی ریستاد انرژی، هزینه سرمایه پیش‌بینی‌شده چین در انرژی پاک از حدود ۱۰۲ میلیارد دلار در سال جاری به ۱۵۷ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت.

فایننشیال تایمز گزارش داد که علیرغم برنامه هزینه‌های عظیم چین، نشانه‌هایی از افزایش فشار بر توزیع و انتقال انرژی از جمله برق وجود دارد. در طول سال گذشته، بیش از ۱۰۰ شهرستان و شهرستان در پنج استان، عملیات جدید خورشیدی در مقیاس کوچک را از اتصال به خطوط توزیع به حالت تعلیق درآورده‌اند. این در حالی است که حداقل ۱۲ اداره از ۳۴ اداره در سطح استان چین اپراتورهای خورشیدی را تشویق کرده یا از آنها خواسته‌اند که از ذخیره باتری برای کاهش بار شبکه محلی استفاده کنند، امری که نشان می‌دهد در بسیاری از مناطق بهره‌گیری از سازوکار انرژی پاک به محدودیت‌هایی برخورده است.

در دهه گذشته، چین بیش از یک‌سوم از گسترش شبکه انتقال جهان را به خود اختصاص داده است. آژانس بین‌المللی انرژی گزارش داد که در سطح جهانی، این کشور دارای بالاترین نسبت خطوط انتقال با عمر کمتر از ۱۰ سال است.

با این همه، کارشناسان معتقدند که این مسئله در کوتاه‌مدت قابل‌توجه بوده اما با تمامی کاستی‌ها نشان از آن دارد که پکن روند بازسازی بخش انرژی خود براساس منابع سبز را به شکل جدی در دستور کار قرار داده است. «اندرو نستور»، کارشناس حوزه انرژی، در این رابطه به فایننشیال تایمز گفت: «همکاری انرژی سبز بین چین و کشورهای آسیای مرکزی در سال‌های اخیر نزدیک‌تر شده است که منجر به تکمیل تعدادی از پروژه‌ها شده است. برای مثال در برنامه‌های اعلام‌شده از سوی دولت مرکزی پکن، تلاش برای احداث مزرعه تولید انرژی بادی در مناطقی چون ازبکستان قزاقستان به چشم می‌خورد.»

نتایج تحقیقاتی که توسط «گلوبال انرژی مانیتور»، یک سازمان غیر دولتی، منتشر شد، نشان می‌دهد که چین ۱۸۰ گیگاوات انرژی خورشیدی در مقیاس کاربردی و ۱۵۹ گیگاوات انرژی بادی دارد. به این ترتیب مجموع انرژی بادی و خورشیدی در دست ساخت این کشور به ۳۳۹ گیگاوات می‌رسد که بسیار بیشتر از ۴۰ گیگاوات در حال ساخت در ایالات متحده است.

این یافته‌ها بر موقعیت پیشرو چین در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر جهانی در زمانی که کشورهای جهان تلاش برای کربن‌زدایی از حوزه انرژی دارند، تاکید می‌کند. بنا به گزارش گاردین، چین در سال‌های اخیر رونق انرژی‌های تجدیدپذیر را تجربه کرده است که با حمایت قوی دولتی همراه بوده است. «شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهور چین، اخیرا بر نیاز به «نیروهای تولیدی با کیفیت جدید» تاکید کرده است، شعاری که نشان‌دهنده تمایل به چرخش اقتصاد چین به سمت فناوری و نوآوری است.

بنا به گزارش گاردین، بین مارس ۲۰۲۳ و مارس ۲۰۲۴، چین بیش از مجموع سه سال گذشته و بیش از مجموع سایر نقاط جهان در سال ۲۰۲۳ پنل خورشیدی نصب کرده است. این گزارش تبیین کرد که چین در مسیر رسیدن به ۱۲۰۰ گیگاوات ظرفیت نصب‌شده بادی و خورشیدی تا پایان سال ۲۰۲۴، شش سال جلوتر از هدف دولت قرار دارد.

با این حال، برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که اگر چین بخواهد به هدف خود برای کاهش ۱۸ درصدی شدت کربن در اقتصاد دست یابد، به ظرفیت بیشتری از انرژی سبز و تجدیدپذیر نیاز خواهد بود که عامل مهمی در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. «لی شو»، مدیر مرکز آب و هوای چین در مؤسسه سیاست آسیا در واشنگتن دی سی، گفت: «بدیهی است که چین به گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر برای رسیدن به اهداف خود ادامه دهد. اما مسئله به این سادگی نیست و نمی‌توان صرفا با ساخت‌وساز تاسیسات انرژی سبز به نتیجه رسید، چراکه هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد این کشور تلاش می‌کند از مصرف زغال سنگ بکاهد.»

«واردا روسپ»، تحلیل‌گر حوزه انرژی در اندیشکده «کلایمت پالیسی» در این رابطه گفت: «نکته اصلی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر آن است که کشورها بتوانند وابستگی خود به انرژی‌های آلاینده را بکاهند. تا به اینجای کار چین نشان داده که چنین قصدی ندارد و در عوض از منابع تجدیدپذیر برای افزایش ظرفیت تولید خود استفاده می‌کند. البته این مسئله خالی از فایده نیست اما در بلندمدت نمی‌تواند به اهداف کشورهای جهان در این حوزه دست یابد.»

این در حالی است که شبکه برق چین همچنان به زغال سنگ متکی است که مقامات آن را برای کاهش متناوب انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری می‌دانند. ‌مقامات رسمی اغلب صنعت زغال سنگ را راهی مطمئن برای افزایش ارقام تولید ناخالص داخلی ‌می‌دانند، اگرچه بخش‌های انرژی پاک در حال حاضر بزرگ‌ترین محرک رشد اقتصادی چین هستند که ۴۰ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی را در سال ۲۰۲۳ تشکیل می‌دهند.

شواهد حاکی از آن است که چین در زمینه انرژی پاک دست بالا را دارد، اما همان‌طور که کارشناسان هشدار داده‌اند، این مسئله را باید در کنار دیگر فاکتورهایی قرائت کرد که می‌تواند پیشروی پکن در حوزه انرژی سبز را تحت‌الشعاع قرار دهد و همچنین می‌تواند برای بسیاری از کشورهای جهان همچون الگویی آزموده عمل کند.