آشنایی با هلدینگ‌های پتروشیمی ایران؛ این قسمت نفت و گاز پارسیان+فیلم

به گزارش «انرژی پرس»، در سلسله گزارش‌های «آشنایی با هلدینگ‌های پتروشیمی ایران»، این‌بار به سراغ هلدینگ نفت و گاز پارسیان رفته‌ایم؛ بازیگری کلیدی که نزدیک به یک‌پنجم ظرفیت تولید پتروشیمی کشور را در اختیار دارد و با تکیه بر مجتمع‌های بزرگی چون پردیس و زاگرس، به بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره ایران و از بازیگران مهم بازار جهانی بدل شده است.

جایگاه جهانی و ظرفیت تولید

پارسیان امروز حدود بیست درصد از کل ظرفیت اسمی تولید محصولات پتروشیمی کشور را در اختیار دارد و با ظرفیت اسمی نزدیک به نوزده میلیون تن در سال، رتبه هشتاد و سوم جهان و پنجم خاورمیانه و آفریقا را از آن خود کرده است. این گروه سبد متنوعی شامل سی محصول مختلف تولید می‌کند که بیست و یک مورد آن مستقیماً پتروشیمیایی است. نود و پنج درصد این سبد را محصولات پایه و کالا‌محور تشکیل می‌دهد و تنها پنج درصد به محصولات تخصصی و با ارزش افزوده بالا اختصاص دارد. اوره، آمونیاک و متانول سه محصول اصلی این هلدینگ هستند که پارسیان را به بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره در ایران و یکی از بازیگران مهم بازار جهانی تبدیل کرده‌اند.

زیرمجموعه‌های کلیدی پتروشیمی و پالایشی

این هلدینگ مالک یا سهام‌دار عمده هفت مجتمع بزرگ پتروشیمی است که چهار مجتمع آن با سهام مدیریتی و سه مجتمع دیگر با سهام غیرمدیریتی اداره می‌شوند. پتروشیمی پردیس با هفتاد درصد مالکیت پارسیان، بزرگ‌ترین تولیدکننده اوره و آمونیاک خاورمیانه است و ظرفیت اسمی پنج میلیون و دویست و شصت هزار تن در سال دارد. پتروشیمی زاگرس نیز با تولید سه میلیون و سیصد هزار تن متانول در سال، عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده متانول خاورمیانه را یدک می‌کشد و حدود دو درصد از متانول جهان را تأمین می‌کند. پتروشیمی‌های شیراز، کرمانشاه، تبریز، پارس و خراسان دیگر اعضای این خانواده بزرگ هستند. در بخش پالایشی نیز پارسیان سه پالایشگاه تبریز و شیراز را با سهام مدیریتی و پالایشگاه بندرعباس را با سهام غیرمدیریتی در اختیار دارد که مجموعاً پانصد و بیست هزار بشکه در روز ظرفیت دارند و بیست و سه درصد از ظرفیت پالایشی کشور را پوشش می‌دهند.

پروژه‌های توسعه‌ای در دست اجرا

پارسیان در حال حاضر چهار پروژه توسعه‌ای را پیش می‌برد. پتروشیمی همت با صد درصد مالکیت، پروژه‌ای سبز برای جمع‌آوری دی‌اکسید کربن منطقه عسلویه و تولید یک میلیون و هفتاد و سه هزار تن اوره در سال است که تا اردیبهشت ۱۴۰۴ حدود هفت درصد پیشرفت فیزیکی داشته و بهره‌برداری از آن برای سال ۱۴۰۸ پیش‌بینی شده است. پتروشیمی کیان با شصت درصد مالکیت پارسیان، پس از پانزده سال هنوز هفده درصد پیشرفت دارد و به دلیل مشکلات تأمین مالی و عدم اطمینان از خوراک پایدار، احتمالاً به سمت واحدهای پلیمری پایین‌دستی تغییر جهت خواهد داد. دو پروژه دیگر یعنی آریا و ستاره پارسیان نیز یا ادغام شده‌اند یا هنوز از مرحله کاغذ فراتر نرفته‌اند.

وابستگی به گاز طبیعی 

خوراک اکثر مجتمع‌های پارسیان گاز طبیعی است و تنها پتروشیمی‌های تبریز و پارس از خوراک‌های متنوع‌تری بهره می‌برند. همین وابستگی شدید به گاز طبیعی باعث شده در فصل سرد سال و با ادامه ناترازی انرژی، خطر محدودیت خوراک و کاهش تولید همیشه بالای سر این هلدینگ باشد.

ترکیب سهام‌داری و مدیریت

ترکیب سهام‌داری پارسیان نیز قابل توجه است. شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با شصت و پنج درصد، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح با سیزده و نیم درصد و صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر با حدود چهار درصد، اصلی‌ترین سهام‌داران هستند. جعفر هاشمی نیز هم‌اکنون سکان هدایت این هلدینگ را در دست دارد.

با وجود همه این دستاوردها، هشدار کارشناسان جدی است. ناترازی گاز طبیعی در کشور ادامه دارد و احتمال افزایش نرخ خوراک وجود دارد. تولیدکنندگان اوره هنوز زیان‌ده نیستند، اما اگر پارسیان بخواهد از سرنوشت متانول‌سازان در امان بماند، باید هرچه سریع‌تر به سمت یکپارچگی عمودی، تنوع‌بخشی به سبد محصولات، توسعه زنجیره پروپیلن و تشکیل اتحادیه صادرکنندگان اوره حرکت کند.

پارسیان امروز در نقطه‌ای ایستاده که می‌تواند با اجرای سریع طرح‌های توسعه‌ای و کاهش ریسک خوراک، جهش بزرگی در زنجیره ارزش پتروشیمی ایران ایجاد کند. آینده این هلدینگ به تصمیمات امروز بستگی دارد.